| ... er is nog geen woord gevonden dat beschrijft hoe het moet zijn om je kind te verliezen... |
Kinderen en de dood
De begrafenis van mijn opa, mijn eerste ervaring met de dood, kan ik mij nog goed herinneren. Ik zal een jaar of acht zijn geweest. Je stelde wel vragen, maar de antwoorden waren heel ontwijkend. In feite sloten de volwassenen ons kinderen buiten.
Daar denk ik nog weleens aan als ik jonge kinderen rondom het sterfbed van oma of opa zie kijken en vragen. Ze mogen oma aanraken en op het randje van het bed zitten en nog een kusje geven. Ze mogen verdrietig zijn, maar ook plannetjes bedenken hoe ze de kist gaan versieren. Er wordt op de grond voor het bed druk gespeeld en iedereen vindt het fijn dat oma nog een paar dagen thuis mag zijn in haar eigen omgeving.
Het is een grote verworvenheid van deze tijd dat kinderen nu wel betrokken worden bij een overlijden. Toch krijgen we nog wel eens de vraag van twijfelende ouders of hun kind dit aan kan. Belangrijk is om een kind nooit te dwingen iets te doen wat het niet wil. In een rustige en open sfeer zullen kinderen spontaan hun vragen stellen en willen weten hoe het zit met de dood. Kinderen kijken eerder met fascinatie dan met angst naar de dood. Angst voor de dood is meer iets van grote mensen. Als het kind zo in de vertrouwde omgeving ervaring op kan doen met de dood, zal het daar later zijn voordeel mee doen. Het leven is immers doorweven met afscheid en spaart helaas ook onze kinderen niet. Nodig de kinderen uit om mee te denken over de uitvaart en geef ze een duidelijke rol. Zij kunnen bijvoorbeeld de kist versieren door die te beschilderen of bloemboeketjes aan de handvaten knopen. Zij kunnen helpen bij het dragen van de kist of baar en kaarsjes aansteken bij het afscheid. Kinderen kunnen zo door hun spontaniteit, openheid en nuchterheid bijdragen aan een ontspannen sfeer.
Als je kind sterft
“Eigenlijk zijn er geen woorden waarmee je kunt uitdrukken hoe groot het verlies is. Als je je kind verliest is er eigenlijk helemaal geen troost mogelijk.”
Dit zeggen ouders vaak die voor hun overleden kind de uitvaart moeten regelen. Het is juist onze zorg om ouders te ondersteunen, zodat zij goed afscheid kunnen nemen en daar wel degelijk troost uit kunnen putten. Het is voor ouders van groot belang zelf de regie te houden over alles wat er gekozen en geregeld moet worden, hoe emotioneel dat ook kan zijn.
Zelf je kind voor het laatst verzorgen en mee naar huis nemen geeft rust en troost. Bij baby’s die vlak voor of tijdens de bevalling overlijden heb je maar heel kort de tijd om ze te leren kennen terwijl je eigenlijk al weer afscheid moet nemen. Thuis kun je bij je kind zijn wanneer je wilt en kun je het nog vasthouden en knuffelen. Zo zal de vormgeving van het laatste afscheid geheel in het teken van het overleden kind staan: een mooi kaartje maken met een foto, of bij baby’s met een afdruk van een handje of voetje; een kinderkistje of mandje kiezen en op heel persoonlijke wijze in een bijeenkomst afscheid nemen.
Inmiddels hebben wij veel ervaring opgedaan in het begeleiden van kinderuitvaarten. Eén ding hebben ze gemeen: ze zijn altijd heel verdrietig. Het is belangrijk om daarbij ook oog te hebben voor het verdriet van de kinderen er om heen. Hun lichtjes zullen des te helderder stralen en ieders hart verwarmen als de dood zo nabij is. Zij maken alles net een beetje minder zwaar.
